Şiir Kitaplarına Kenar Notları VI

“HİÇLİK KULESİ”NDE BİR RUH

AHMET ADA

Bülent Karslıoğlu’nun şiirlerine ilk defa Şiir Oku dergisinde rastladım. Mustafa Köz’ün yayımladığı Şiir Oku dergisi nice iyi şiire sayfalarını açmıştı. Şiir poetikasıyla da ilgili uçarı bir dergiydi. Bülent Karslıoğlu, Dize, Başka, Poetikus, Yeni Biçim, Mum, Mozaik, Güzel Yazılar, Şiir Ülkesi dergilerinde de şiir yayımladı. “Hiçlik Kulesi” (Yitik Ülke Yayınları, Mayıs 2010) şairin ilk kitabı. Karslıoğlu, 1976 Samsun doğumlu. Bir denizci ruhu taşıyor.

“Hiçlik Kulesi’nin kapak tasarımını Savaş Çekiç yapmış: Yaratıcı bir tasarım. Kitabın iç tasarımı şöyle: a) Adanmış şiirler bölümü, b) Deniz üçlükleri bölümü, c) Dönüş şiirleri bölümü, d) Ölümlü aşk şiirleri bölümü, e) Sönmüş deniz fenerleri bölümü. Bölümler 6+10+4+7+6 : 33 şiirden oluşuyor. 64 sayfa. Son şiir ”Yaban Sözlük”le bitiyor. Doğrusu, son şiirden sonra boş bir sayfa konmamasını yadırgıyorum. Kitap, Bülent Karslıoğlu’nun baba ve annesine adanmış.

Bülent Karslıoğlu’nun şiirleri neyi, nasıl dile getiriyor? İlk bölümde İlhan Berk’e, Cemal Süreya’ya, Müslim Çelik’e, babasına, ülkeye adanmış şiirler var. İlhan Berk ile Cemal Süreya’nin portresinin çizildiği şiirlerde, şairlerin yaşam ve şiirlerine göndermeler içeren sözcükler seçilip bir araya getirilmiş. Karslıoğlu, hemen belirteyim, lirizme bulanmış bir şiir yazıyor. “Az sözcükle anlat değişen şeyleri” (s.21) diyen şiirin öznesi, az sözcükle çok şey ifade etmeyi seçiyor. Karslıoğlu’nun eksiltilmiş ifade tarzı, oylumu küçük ama anlam derinliği geniş bir şiir yazmasına yol açmış. Yalın olan ve kimi zaman düzyazıdan şiir devşiren bu tutum sadeliği de beraberinde getirmiş. Yalın, derin anlamlı, sade bir şiiri var. Şiirlerin içine girdikçe inceliklerini fark ediyorsunuz. Neler yok ki bu inceliklerde? Yaşam felsefesini “hiçlik” üzerine kuran şairin, şiirlerini de bu bakış açısıyla yazdığı gözlenebilir. Yaşamı bir serüven çizgisinde algılayışı, şiirine de geniş çevrenler açmış. Söz’ü en az düzeyde kullanan bu tutum, şiirlerde felsefî katmanlara yol açmış. Kendisi olan şiirler bunlar.

Şiirlerinin biçimsel birkaç özelliğine değineyim: Karslıoğlu da, kuşağının diğer şairleri gibi küçük harfle yazıyor. Dizelerini bölerek kuruyor. Dizeler arasında gidip gelirken öznenin sözünü de bölüyor. Ya öznenin aklından geçenleri ya da başka öznelerin sözlerini tırnak içinde vererek ‘bir durumu’, ‘bir düşünceyi’ aktarıyor. Tekli, ikili, üçlü, dörtlü, beşli, altılı dizelerle (kümelerle demeliyim) bir ‘yapı’ oluşturuyor ki, arada boşluklar bırakarak, okuyucunun nefes almasına, yorum yapmasına imkân veriyor.

Ses için üretilmiş şiirler değil bunlar. Anlam kurucu özelliklerini şu birkaç dizeden okumak mümkün:

eski bir yazıydı babam
sokak tabelalarındaki R harfi (s.19)

babam eski bir deniz dibi haritasıydı (s.20)

Bülent Karslıoğlu’nun şiirleri, ağırlıklı olarak ‘deniz’ imgesi taşıyor. İzleği deniz olan şiirler. Şöyle de denilebilir: Doğduğu yerde durmayan şair, ütopyasını denizlerde arıyor: “kayıp bir ülke aranıyor” (s.21) belki. Bulamadığında, “Bir başka ülkeye, bir başka denize giderim” diyen Konstantinos Kavafis’in öznesi gibi, dönüp dolaşıp doğduğu kente dönüyor.

Bülent Karslıoğlu’nun minör şiiri, major ‘anlatı’lar içeriyor; insanın yeryüzü serüvenini şiirden fire vermeden aktarıyor.: “en acı günlerini yaşıyor ülken / yüzünde bir meyvenin ciddiyeti” (s.22) gibi; “yağmur sonrası çatıların üstünde iki yarım damla gözlerin” (s.22) gibi çarpıcı söyleyişlere, imgelere kitap boyunca rastlıyoruz. Yazınsal imgeyi temellendiren bir şiir bu. Üç dizeyle kurduğu bu küçük lirik söyleyişler ( ki kitabın ikinci bölümünde yer alıyor), deniz, gemici, liman, gece vb. izlekler taşıyor. ‘Eve dönüş şiirleri’ olarak okumak mümkün üçüncü bölümdeki şiirleri. “Ev yoktur dönmek için de, kalmak için de” diyor ya Adorno, tam karşıtı bir durum. Eve döndüğünde yeni gömmüşler babayı, evin gerçekliği, derken yeni bir “yol” aranışı, zamanın tüketilişi, hiçlik duygusu kuşatıyor özneyi. “Ölümlü aşk şiirleri” bölümündeki şiirlerine ada görüntüleri, zaman ve nesneler, sevgili, varlık ve yokluk, sen’e seslenilerek dile getiriliyor. Derin varoluş kaygıları bu bölümün ana omurgası gibi.

Anlam kurucu bir yöntem izleyen Bülent Karslıoğlu, uykusuz bir şair-özneye, “anlamak için değil şiirler” (s.49) dedirtiyor. “Çatışma” başlıklı şiirinde, ‘anlatan ben’, üç beş sözcükle adam ile kadın arasındaki sessiz sevgiyi dile getiriyor. “Taçlı Yaprak” başlıklı şiir gündelik yaşamın izleriyle örülü: “iki kulaç sonra önümüz mezopotamya” (s.51) gibi, “asimetrik savaş, yaşamak ve ölmek” (s.51) gibi, günümüz Türkiyesine göndermeler içeriyor. Son bölümdeki şiirlerde de, sözcük tutumluluğu içinde ayrıntı zenginliğiyle, deniz, ağ, gökyüzü, yani tümüyle doğa, insanın işleyen bir yanı gibi görüntüleniyor: Tuvaldeki fırça darbeleri gibi, ışık ve gölge içinde.

Bülent Karslıoğlu, duru bir Türkçeyle keşfedilmemiş bir şiiri keşfedip ortaya çıkarıyor. Özgün, tıkır tıkır işleyen bir şiir. Yalın dille şiirsel gerilimler yaratıyor.